მცენარეები

იაპონური კრიპტომერია

ოჯახი Taxodiaceaeტაქსოდიასებრნი გვარი     Cryptomeria Don -კრიპტომერია სახეობა   Cryptomeria japonica Don-იაპონური კრიპტომერია    სამშობლო სამხრეთ იაპონია ჩინეთი.ერთბინიანი მაღალი ტანის ხეა.სამშობლოში სიმაღლით აღწევს 60მ, დიამეტრით-2მ და ვრცელდება ზღვის დონიდან 800მ. სიმაღლემდე. ვ..მირზაშვილის ცნობით (1934წ) იგი საქართველოში შემოტანილი უნდა იყოს გასული საუკუნის 60-იან წლებში, მასვე 1929 წელს აუწერია ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში არსებული ერთადერთი ეგზემპლარი, რომელიც სიმაღლით 20 მ იყო. დიამეტრით-60 სმ-მდე, კარგად გამოიყურებოდა და თესლნაყოფიერობდა. ამ ეგზემპლარს ჩვენამდე არ მიუღწევია.  ამჟამად, ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში I სექტორის N31 თარგში  კრიპტომერიის სხვადასხვა ასაკის მრავალი ეგზემპლარია, რომელნიც ხასიათდებიან სწრაფი ზრდით, ცხოველმყოფელობით, უხვი თესლმსხმოიარობით, იძლევიან საიმედო თვითნათესს, ყველაზე ხნიერი და მსხვილი ეგზემპლარი სიმაღლით არის 22 მეტრი. რომელიც დიამეტრით 85 სმ აღწევს. მრავლდება თესლით, მყნობით, კალმით გადაწვენით და იძლევა ძირკვის ამონაყარს. კარგი ზრდით ხასიათდება ღრმა, ტენიან კარგად დრენირებულ ქვექვიშნარებსა და თიხნარებზე.  ჭარბტენიან ან გადაჭარბებულად მშრალ ნიადაგებზე ცუდად იზრდება, ჩრდილის ამტანი და სითბოს მოყვარულია.     მეტად დეკორატიული მცენარეა. გამოიყენება ჯგუფებად და ხეივნებად.
სრულად ნახვა...

ევროპული სოჭი

ოჯახი  Pinaceae lindl-ფიჭვისებრნი გვარი  Abies სოჭი სახეობა   Abies alba Mill ევროპული სოჭი  გავრცელებულია  ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში გავრცელებულია მხოლოდ ერთი სახეობა II სექტორის N8 თარგში.   ევროპული სოჭი. ტანმაღალი მარადმწვანე ნელ მზარდი ჩრდილის ამტანი და ნესტის მომთხოვნი ხეა.  ცოცხლობს 500-800  წლამდე.  მრავლდება თესლითა და გადაწვენით. მისი მერქანი რბილი, მჩატე და ნაკლებგამძლეა. ძირითადად იხმარება ქაღალდის წარმოებაში, სამშენებლო და სარეზონანსო მასალად.   დეკორატიულია. იყენებენ ბაღებსა და პარკებში გასამწვანებლად.
სრულად ნახვა...

ჰიმალაის კედარი

ოჯახი  Pinaceae lindl-ფიჭვისებრნი გვარი Cedrus mill- კედარი სახეობა   Cedrus  deodara loudჰიმალაის კედარი სამშობლო ჰიმალაის მთები. ხარობს ზღვის დონიდან 1050-3600 მეტრზე. გავრცელებულია ყირიმში, კავკასიის შავი ზღვის სანაპიროზე, როგორც დასავლეთ ასევე აღმოსავლეთ საქართველოში ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში იზრდება II სექტორის N1 თარგში..19 მ სიმაღლის ხეა.დიამეტრში-80სმ. ვარჯის პროექცია 12X11მ. იზრდება ნელა და ნაკლებ ცხოველმყოფელობას იჩენს. ზომიერად ქარისადმი მდგრადი, ყინვაგამძლეა, უყვარს ფხვიერი, ღია თიხნარი, ქვიშიანი ნიადაგი. ჰიმალაის კედარი დეკორატიულია, ძირითადად გამოიყენება ქალაქებისა და დასახლებული სოფლების გასამწვანებლად, პარკებში-სოლიტერებად, ჯგუფური ნარგავების მოსაწყობად და ხეივნების გასაშენებლად. იტანს კრეჭას  
სრულად ნახვა...

ატლასის კედარი

ოჯახი  Pinaceae lindl-ფიჭვისებრნი გვარი Cedrus mill- კედარი სახეობა   Cedrus  atlantica manetti  ატლასის კედარი გავრცელებულია-ყირიმში, კავკასიის შავიზღვისპირეთში, სამხრეთ და აღმოსავლეთ კავკასიაში.  ზუგდიდის ბოტანიკურ  ბაღში არის ერთი ეგზემპლარი, რომელიც იზრდება II სექტორის N1 თარგში. რომლის ხნოვანება დაახლოებით 100 წელია., მისი სიმაღლე  აღწევს 25მ. დიამეტრი 45სმ. ვარჯის პროექცია 7X6მ. ახასიათებს გრძელი და შემოკლებული ტოტები. თითოეულ შემოკლებულ ტოტზე შეჯგუფებულია 20-30 წიწვი. თვითონ წიწვი ხეშია, მოვერცხლისფრო, ზამთრობით არ ცვივა. ყინვაგამძლეა. არ ყვავილობს. გააჩნია მძლავრი ფესვთა სისტემა. მერქანი მტკიცეა და ძვირფასი. შეგუებულია კლიმატურ-ნიადაგობრივ პირობებს. გამოყენებულია გემთმშენებლობაში, ბინათნშენებლობაში. როგორც დეკორაციული მცენარე რგავენ საკურორტო და საქალაქო გამწვანებაში.ტყე-პარკებსა და პარკებში.
სრულად ნახვა...

ორნაკვთიანი გინკგო

ოჯახი - Ginkgoaceae Engielim გინგკოსებრნი გვარი - Ginkgo L გინკგო სახეობა - Ginkgo biloba L ორნაკვთიანი გინკგო სამშობლო სამხრეთ აღმოსავლეთ ჩინეთი. ცოცხლობს 2000 წლამდე. მისი სიმაღლე    გინკგოსნაირთა რიგი წარმოდგენილია ერთადერთი სახეობით ორნაკვთიანი გინგკოთი  Ginkgo biloba. უძველესი წარმოშობის მცენარეა.  ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში მათი ხნოვანება 1930 წელს ვ.მირზაშვილმა (1934) 40-50 ,წლით განსაზღვრა, ე.ი მათი ინტროდუქციის თარიღად შეიძლება მიჩნეულ იქნას1880-1890წელი.   ზუგდიდის ბოტანიკური ბაღშიI სექტორის N36და N41თარგში არის 133 წლიანი გინკგო, რომლებიც საუცხოოდ გამოიყურებიან. აქვთ ნორმალურად განვითარებული ლამაზი ვარჯი და სწორი, ახოვანი ტანი. 2022 წელს ყვავილობა დაიწყო 12 აპრილს და დამთავრდა 28 აპრილს. ნაყოფის მომწიფება დაიწყო 27 აგვისტოს და დამთავრდა 29 სექტემბერს. ხოლო ფოთოლცვენა 25სექტემბერს და დამთავრდა 5 ოქტომბერს. ფოთოლმცვენია, რომლის სიმაღლე არის 35მ. დიამეტრი 90სმ. ვარჯის სიდიდე 10X11მ. უხვად იტოტება და ქმნის  პირამიდალურ ვარჯს. ყლორტები ორგვარია: გრძელი და დამოკლებული, გრძელ ყლორტებზე ფოთლები გაფანტულად არის განლაგებული. ფოთლები ყუნწიანია მარაოსებრი ფირფიტებით. ფოთლების ბოლო ორნაკვთიანია,  ღეროს ანატომიური აგებულება ემსგავსება წიწვოვანებისას. ორსახლიანი მცენარეა. ,,მამრობითი ყვავილედები“ მჭადას მსგავსია და მოთავსებულია დამოკლებული ტოტების წვერში.  დატოტვილი ყუნწის წვერზე წარმოიშობა ორი თესლკვირტი. ხასიათდებიან უხვი თესლნაყოფიერებით იძლევიან თვითნათესს, რომელიც ძირითადად გვხვდება  დედა მცენარის  ვარჯის ქვეშ.მათი აღმოცენება იწყება მარტის პირველ დეკადაში. თესლი დაფარულია სქელი კანით.  შეგუებულია ადგილობრივ-კლიმატურ პირობებს. აქვს მძლავრი ფესვთა სისტემა.ნიადაგისადმი არ არის მომთხოვნი.ფრიად  ყინვა და  ქარგამძლე მცენარეა. დაუზიანებლად იტანს 34 გრადუს ყინვას. ხასიათდება სწრაფი ზრდით. მრავლდება თესლით, კალმით, მყნობით. თუმცა სასურველია შემოდგომით. გაზაფხულზე კი სტრატიფიცირებული თესლით, რომელიც აღმოცენდება რამდენიმე კვირაში. კარგი დაფესვიანების პროცენტს იძლევა გამერქნიანებული ყლორტიდან აჭრილი კალამი. გინგკოს მერქანი მეტად მსუბუქი და რბილია. გამოიყენება რბილი ავეჯის წარმოებაში, შესაფუთი ყუთების დასამზადებლად და სხვ. გინგკო მეტად ძვირფასი დეკორატიული ხეა. მისი ორიგინალური ფორმის ფოთოლი გაზაფხულსა და ზაფხულში ღია მწვანე, შემოდგომით კი ყვითელი და მოწითალო ფერისაა. მცენარის ორნამენტულ ვარჯს მეტ სილამაზეს ანიჭებს. შეიძლება მისი ფართოდ გამოყენება პარკმშენებლობაში ჯგუფების შესაქმნელად, სოლიტერად და ხეივნის გასაშენებლად, აგრეთვე დასახლებული პუნქტების გასამწვანებლად.
სრულად ნახვა...

ლანცეტური კუნინგამია

ოჯახი -Taxcaceae –F.W.Neger-ტაქსოდიასებრნი გვარი -Cuninghamia R. Br.-კუნინგამია სახეობა - Cuninghamia lanceolata Lamb. (C.Sinensis R. Br)-ლანცეტური კუნინგამია სამშობლო: სამხრეთ და და ცენტრალური  ჩინეთი. გავრცელებულია შავი ზღვის სანაპიროში, კავკასიაში თავის სამშობლოში კუნინგამია იზრდება 50 მეტრის სიმაღლემდე, ხოლო ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში III სექტორის N4 თარგში მისი სიმაღლე აღწევს 12 მეტრს, დიამეტრი 18სმ. ვარჯის პროექცია 3X2მ ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში ინტროდუცირებულია გასული საუკუნის 40-იან წლებში. (მირზაშვილი, 1934), მარადმწვანე წიწვოვანი ხეა. ერთსახლიანი. ღერო სწორი, ვარჯი პირამიდალური, ტოტები შიშველია, წიწვი ბრტყელი, მახვილისებრი, ბასრი და მჩხვლეტავი. ყლორტზე სპირალურად განლაგებული მამრობითი ყვავილები წაგრძელებული ცილინდრისებრია ფართო წამახვილებული დაბოლოებით. მდედრობითი გირჩი კვერცხის მოყვანილობისაა. გირჩი იმავე წელიწადს მწიფდება. თესლის გამოცვენის შემდეგ გირჩი ხეზე რჩება. მერქანი მჩატე, მტკიცე, არომატული, ადვილად დასამუშავებელი, ძნელად ლპობადი. მისგან ღებულობენ ეთეროვან ზეთს. მერქანი იხმარება, როგორც სამშენებლო მასალა. შეგუებულია ადგილობრივ კლიმატურ-ნიადაგობრივ პირობებს. აქვს მძლავრად განვითარებული ფესვთა სისტემა. უყვარს ტენიანი ჰაერი და ზომიერად ტენიანი თიხნარი ნიადაგი. თვითნათესს  იძლევა. მრავლდება ძირკვის ამონაყრით, ფესვის ნაბარტყით, გადაწვენით, შემოდგომის კალმით (გვერდითი ტოტიდან უნდა აიჭრას) და რაც მთავარია თესლით. ვინაიდან თესლი მალე კარგავს აღმოცენების უნარს-იგი უნდა დაითესოს შეგროვებისთანავე. კარგი დეკორაციული მცენარეა წააგავს ბრაზილიურ არაუკარიას. განსაკუთრებით ლამაზია სოლიტერებად,  ბაღ-პარკებში დასარგავად.
სრულად ნახვა...

მარადმწვანე სექვოია

ოჯახი  Taxodiaceae-F.W. Neger- ტაქსოდიასებრნი გვარი Seqvoia Fndl -სექვოია სახეობა    -seqvoia sempervinens Endl მარადმწვანე სექვოია სამშობლო: ჩრ.აშშ-სანფრანცისკოს ჩრდილოეთით დასავლეთ კალიფორნიის მთები, სადაც იგი ადის ზღვის დონიდან 700მეტრზე ზევით, მისი ზრდის საუკეთესო პირობად ხეობათა დაბლობები და დაბალი მთის კალთები უნდა ჩაითვალოს.თავის სამშობლოში ზოგიერთი ეგზემპლარი გვხვდება ხუთი ათასი წლოვანების. ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში II სექტორის N2 თარგში, ყველაზე ხნოვანის წლოვანება არის 144 წელი, ხოლო სიმაღლე 40 მეტრი. (მისი სიმაღლე ანცვიფრებს მნახველებს) დიამეტრი 140 სმ. ვარჯის პროექცია 11X10მ. მირზაშვილის მიხედვით (1934) ზუგდიდის პარკში 1929 წელს ყოფილა მარადმწვანე სექვოიას დაახლოებით 50 წლიანი ერთადერთი ეგზემპლარი, რომელიც კარგად თესლნაყოფიერობდა. (მისი მრავალი თესლი პართენოკარპული იყო და დღესაც ასეთივეა) ყლორტი ჯერ  მტრედისფერ მომწვანოა, შემდეგ მოწითალო-ყავისფერი. მარადმწვანე, ფოთლები სპირალურად განლაგებული. ბრტყელი ყვავილები ერთსქესიანი. გირჩები კაკლის ფორმისაა, რომელიც მეორე წელს მწიფდება. იძლევა კარგ ფესვის ნაბარტყს და ძირკვის ამონაყარს.კარგად მრავლდება კალმით, თესლი ცუდი აღმოცენების უნარით ხასიათდება.უყვარს ზომიერად ტენიანი ღრმა ნოყიერი ნიადაგები და ჰაერის მაღალი შეფარდებითი ტენიანობა. ცუდად იტანს გვალვებს. ჩრდილის ამტანი და სწრაფმზარდია, აქვს მძლავრი ფესვთა სისტემა.  დაკალმებით მიღებულია რამდენიმე ძირი მცენარე, რომელიც ხარობს ბოტანიკურ ბაღში.აქვს უმაღლესი ხარისხის ძვირფასი მერქანი. ფრიად დეკორატიული მცენარეა. გამოიყენება დიდი ზომის პარკებში მაღალი ჯგუფებისა და ლამაზი ახოვანი ხეივნების შესაქმნელად. კარგია აგრეთვე მაღალ სოლიტერებად.
სრულად ნახვა...

ჩვეულებრივი ურთხელი

ოჯახი -Taxcaceae ურთხლისებრნი გვარი - Taxus ურთხელი სახეობა - Taxus  Baccata L.ჩვეულებრივი ურთხელი             გავრცელებულია ჩრ. ამერიკაში, ევრაზიაში, ყირიმსა და კავკასიაში.             მარადმწვანე ხეა.ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში I სექტორის N10 თარგში ხარობს ერთადერთი ძირი, რომლის სიმაღლე 8 მ-ია, დიამეტრი 42სმ. ვარჯის პროექცია 6X4მ. მისი წიწვი ზევიდან მუქი, ქვევიდან  კი მკრთალი მწვანე ფერისაა და წაწვეტიანებული. წიწვის წვერი სწორია, წვეტიანი მწვანე ფერის ეკლით. მდედრობით ყვავილში ერთი თესლკვირტი ზის. მამრობითი ყვავილი ერთეულია სფეროსებრი. თესლს მაგარი ყვავილი აკრავს. თესლი მწიფდება შემოდგომით. მრავლდება ძირკვის ამონაყრით, თესლით და კალმით, მაგრამ ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში, არც ამონაყარი შეიმჩნევა და არც თესლით მრავლდება. ნელმზარდია. გააჩნია მძლავრი ფესვთა სისტემა. მერქანი მძიმეა წითელი ფერის გულით, სიდამპლის მიმართ გამძლეა. მერქანი, წიწვი, და ქერქი შეიცავს ალკალოიდ ტაქსინს, რომელიც მომწამვლელია ადამიანისათვის.  მერქანი გამოყენებულია სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო ინვენტარის, ავეჯის და ფანერის დასამზადებლად,  რამაც ეს მცენარე მიიყვანა მასობრივ განადგურებამდე. საქართველოს  „წითელი წიგნსა“ და საქართველ;ოს ‘წითელი ნუსხაში“  შეტანილი მცენარეეა.  გადაშენების ზღვარზე მდგომი მცენარეა და ენერგიულ დაცვას საჭიროებს ფართოდ გამოყენებულია ბაღ-პარკებისადა გაზონების გასამწვანებლად. კარგად იტანს გასხვლა გაფორმებას. ოჯახი -Taxcaceae ურთხლისებრნი გვარი - Taxus ურთხელი სახეობა - Taxus  Baccata L.ჩვეულებრივი ურთხელი             გავრცელებულია ჩრ. ამერიკაში, ევრაზიაში, ყირიმსა და კავკასიაში.             მარადმწვანე ხეა.ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში I სექტორის N10 თარგში ხარობს ერთადერთი ძირი, რომლის სიმაღლე 8 მ-ია, დიამეტრი 42სმ. ვარჯის პროექცია 6X4მ. მისი წიწვი ზევიდან მუქი, ქვევიდან  კი მკრთალი მწვანე ფერისაა და წაწვეტიანებული. წიწვის წვერი სწორია, წვეტიანი მწვანე ფერის ეკლით. მდედრობით ყვავილში ერთი თესლკვირტი ზის. მამრობითი ყვავილი ერთეულია სფეროსებრი. თესლს მაგარი ყვავილი აკრავს. თესლი მწიფდება შემოდგომით. მრავლდება ძირკვის ამონაყრით, თესლით და კალმით, მაგრამ ზუგდიდის ბოტანიკურ ბაღში, არც ამონაყარი შეიმჩნევა და არც თესლით მრავლდება. ნელმზარდია. გააჩნია მძლავრი ფესვთა სისტემა. მერქანი მძიმეა წითელი ფერის გულით, სიდამპლის მიმართ გამძლეა. მერქანი, წიწვი, და ქერქი შეიცავს ალკალოიდ ტაქსინს, რომელიც მომწამვლელია ადამიანისათვის.  მერქანი გამოყენებულია სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო ინვენტარის, ავეჯის და ფანერის დასამზადებლად,  რამაც ეს მცენარე მიიყვანა მასობრივ განადგურებამდე. საქართველოს  „წითელი წიგნსა“ და საქართველ;ოს ‘წითელი ნუსხაში“  შეტანილი მცენარეეა.  გადაშენების ზღვარზე მდგომი მცენარეა და ენერგიულ დაცვას საჭიროებს ფართოდ გამოყენებულია ბაღ-პარკებისადა გაზონების გასამწვანებლად. კარგად იტანს გასხვლა გაფორმებას.
სრულად ნახვა...